حجت شرعی" اصطلاحی فقهی است که رهبر معظم انقلاب در سخنان اخیر خود که با محوریت انتخابات بیان کردند، از آن استفاده کردند.
بی شک حجتی برای مکلف قابل احتجاج و اعتماد است، که شرع مقدس به آن اعتبار بخشیده است. از مواردی که در لسان فقه جعفری و در تشخیص موضوعات معتبر شناخته شده یکی علم و یقین است و دیگری رجوع به عادل خبره.
روشن است که تمسک به عقل هم از جمله عواملی است که انسان را به حجت شرعی میرساند، اما منوط به اینکه استدلالات عقلی فرد را به یقین و علم یا ظن معتبر نزد شارع برساند و هر دلیل عقلی نمیتواند اعتبار داشته باشد.
رجوع به "اهل خبره عادل" یکی دیگر از راهکارهایی است که شارع مقدس برای رسیدن به وظیفه و حکم شرعی پای آن را امضا کرده است. مثل انتخاب مرجع تقلید که به فتوای امام یکی از راههای آن به غیر از علم و یقین مکلف، این است که به دو عالم عادل که توان تشخیص مجتهد و اعلم را داشته باشند، رجوع شود. یا یکی از راههای اثبات ماه قمری شهادت دو مرد عادل است که ماه را رویت کردهاند. "رجوع به عادل" در جای جای فقه شیعه مشاهده میشود.
با سیری در سخنان رهبر معظم انقلاب روشن میشود که ایشان واژه "حجت شرعی" را – خصوصا در مورد انتخابات- کمتر مورد استفاده قرار دادهاند.
حضرت آیت الله خامنهای دو بار و در دو انتخابات متفاوت بر این نکته تاکید و البته تصریح داشتند که " باید برای انتخاب به حجت شرعی برسیم." یکی در دیدار اخیر خود با اقشار مختلف مردم و دیگری در بیاناتی که در آستانه انتخابات مجلس خبرگان در سال 1385 داشتند.
رهبر انقلاب در در دیدار اخیر خود با اقشار مختلف مردم که در مورخه 1392/02/25 داشتند، تصریح کردند:
" شوراى محترم نگهبان، خب مردمانى پرهیزگار، متقى و آگاهند؛ طبق قانون تشخیصى میدهند و عدهاى به عنوان افرادى که صالحند، معرفى میشوند؛ من و شما باید نگاه کنیم ببینیم در بین این صالحها کدام صالحترند، کدام بیشتر به درد مردم میخورند، کدام بیشتر میتوانند این بار سنگین را بر دوش بکشند و با امانتِ کامل این راه را ادامه دهند و پیش ببرند؛ این را باید من و شما نگاه کنیم، ببینیم، بشناسیم. از افرادى که ممکن است ما را هدایت کنند، راهنمائى کنند، کمک بخواهیم؛ بالاخره خودمان را به حجت شرعى برسانیم. اگر انسان بر طبق حجت شرعى کار کرد، چنانچه بعداً غلط هم از آب دربیاید، باز سرفراز است، میگوید من تکلیفم را عمل کردم؛ اما اگر بر طبق حجت شرعى عمل نکنیم، بعد خطا از آب دربیاید، خودمان را ملامت خواهیم کرد؛ عذرى نداریم، حجتى نداریم."
ایشان همچنین در دیداری که با اقشار مختلف مردم در آستانه انتخابات مجلس خبرگان مورخه 1385/09/22 داشتند، هم این چنین بیان کردند:
"سطح مجلس خبرگان، بالاترین سطح انتخاب است؛ مردم بایستى افراد شایسته را بشناسند و انتخاب کنند. چنانچه افرادى را نمىشناسند، از راهنمایىِ انسانهاى مؤمن و مطمئنى استفاده کنند که معرفى آنها براى انسان حجت شرعى باشد؛ دنبال حجت شرعى باشید. دنبال این باشید که اگر خداى متعال پرسید زید را چرا براى مجلس خبرگان انتخاب کردید، شما بگویید این زید را فلان کسانى که مىدانستیم مردمِ وارد و مطمئن و امینى هستند، معرفى کرده بودند؛ پیش خدا حجت داشته باشید. به هر معرفىاى نمىشود دل بست و اعتماد کرد. معرفى انسانهاى مورد اطمینان؛ معرفى کسانى که انسان بداند که اینها نیتشان خدایى است؛ براى دنیا و براى گِروکشیهاى سیاسى و جنجال و هیاهو وارد میدان نشدهاند؛ بلکه به عنوان اداى وظیفه معرفى کردهاند؛ انسان از حرف آنها اطمینان پیدا مىکند و افرادى را با معرفى آنها به عنوان خبره به مجلس خبرگان مىفرستد."
فصل مشترک بیانات رهبر معظم انقلاب در دو عبارت مذکور این است که رجوع به افراد خبره و مطمئن میتواند یکی از مواردی باشد که برای انسان عند الله حجت آور است. موضوعی که مبنای آن برگرفته از فقه پویای شیعه است.
سیره علما هم البته بر همین منوال بوده است، مثلا مرحوم آیت الله خوشوقت هم از جمله عالمانی بودند که همواره بر داشتن حجت شرعی برای رای دادن تاکید داشت. این عالم ربانی برای انتخاب فرد مورد نظر در انتخاباتهای مختلف به شهادت دو عادل اهل خبره اعتماد میکردند.
آیت الله مصباح یزدی نیز پیش از این تاکید کرده بود: « باید در انتخابات توجه داشته باشیم که کلید سرنوشت 70 میلیون نفر را به دست چه کسی میدهیم، لذا نباید هم حزبی بودن، هم صنفی یا هم زبان بودن ملاک رأی دادن باشد، بلکه باید نزد خدا حجت شرعی بر رأی خود داشته باشیم.»